Yozgat İlindeki Şifalı Sular ve Kaplıcalar Rehberi, İyi Gelen Hastalıklar ve Tarihçesi

Yozgat, kaplıcalarıyla ünlenmiş iller arasında ilk sıralarda yer alır. Yozgat kaplıcaları, gerek yurt içinden, gerekse yurtdışından çok sayıda ziyaretçiyi kendine çeker. Hemen hemen bütün ilçelere dağılmış durumdadır

Cavlak Kaplıcası: Boğazlıyan ilçesindedir. Özellikle pankreas hastalıklarına iyi gelen bir suyu vardır.

Karadikmen Kaplıcası: Akdağmadeni’ndedir. Bu nedenle ‘Akdağmadeni Kaplıcası‘ diye de anılır. Suyu müshil etkisi gösterir.

Yerköy Kaplıcası: Yerköy ilçesinin3 kilometregüneydoğusunda, il merkezine36 kilometreuzaklıktadır.

Sodyum klorürlü ılıca ve içmeler grubunda değerlendirilen suyu; klorür, sodyum, kalsiyum ve radon gazı içerir. Temperatürü44°C, radyoaktivitesi 44.17 eman, pH değeri 7.18’dir. Banyo tedavisi; her çeşit romatizma, nevrit, polinev-rit, kadın hastalıkları için yararlıdır. Banyo alımı sırasında kaşıntıların hafiflemesi nedeniyle ‘Uyuz Hamamı’ diye adlandı-rıldığı da olur.

Yerköy Kaplıcası’nm suyu, tuzlu, sıcak ve radyoaktiftir. Etkenliği, özellikle termalitesine ve radyoaktivitesine bağlıdır. Lokal olarak uygulandığında, tuzluluğu da ön plana çıkar. Bilindiği gibi, tuzlu sular rezolutif özellik taşırlar. Bu nedenle, birçok enfeksiyon sekellerirıde ‘Kemik hastalıkları, jinekolojik sendromlar, bronşitler vs.’ ve bir tür intan artıklarının drenajında kullanılırlar. Termaliteleri spazmı çözdüğünden, bu etki daha da kuvvetli olur. Suyun taşıdığı radon gazı ise, solunum yollarından ve deriden organizmaya girerek, çeşitli safhalardan geçtikten sonra, yarılanma süresi daha uzun ömürlü ürünlere dönüşür. Bu yüzden, öncelikle solunum yoluyla alınan radon gazına ait etkiler görülürken, yarılanma süresi uzun olan devreler oluştuktan sonra diğer tesirleri ortaya çıkar. Bunlar endokrin sistemin uyarılması şeklinde özetlenebilir. Radon taşıyan su, ayrıca ürik asit salgısını da kolaylaştırır ve gut hastalığının tedavisinde önem kazanır.

Kaplıcada; iki adet tedavi havuzu bulunmaktadır. Sosyal tesisleri yeterli düzeydedir. Konaklama, toplam yatak kapasitesi 100 civarındaki otel ve motellerde sağlanmaktadır.

Yozgat’ın Sorgun ilçesi de, kaplıca zengini ilçeler arasındadır. Üstün şifa özellikleriyle bu kaplıcalar, yoğun rağbet gören sulardandır.

Köhne Kaplıcası: İlçe merkezinin2 kilometredoğusunda, ağaçlık bir yörededir. ‘Sorgun Kaplıcası’ diye de anılır. Sodyum klorürlü, sülfatlı sular grubuna dahil olan suyu, sodyum, klorür, sülfat, magnezyum, kalsiyum ve radon içerir.

Temperatürü61°C, radyoaktivitesi 54.61 eman, pil-değeri 8.30’dur. Debisi düşük olup, 0.5 lt/sn’yi ancak bulmaktadır.

Tuzlu, acı sular grubuna giren bu suların katyonları, alkali ve toprak alkalileri tarafından karşılanmaktadır. Radyoaktiviteleri oldukça yüksektir. Dış uygulamalarda kullanıldığında, termaliteleri sedatif, antialjik ve spazmodik etki yapacak, taşıdığı radon ise, solunum yolları ve cilt yoluyla organizmaya girerek iç salgı sistemi üzerinde uyarıcı bir tesir gösterecektir.

Banyo tedavisi; romatizmalılara, nevralji ve nevritlilere, kadın hastalıklarına iyi gelir. Hormonal rahatsızlıkların giderilmesinde ‘gençlik suyu’ olarak değerlendirilir. .

Kaplıcada; iki adet genel tedavi havuzuyla çok sayıda sıra banyo bulunur. Sosyal ve yardımcı tesisler yeterli düzeydedir. Konaklama, 150 yatak kapasiteli kaplıca otelinde yapılabildiği gibi, ilçenin yakınlığı nedeniyle, oradaki konaklama tesislerinde de yapılabilir.

Sorgun’da Köhne Kaplıcası’nın dışında, Karamağara Kaplıcası ve Yeşilova Kaplıcası gibi kaplıcalar da vardır. Yeşilova Kaplıcası, eklem romatizmasının tedavisinde çok yararlı bir sudur. Nitelikli tesislere sahip bir kaplıcadır.

Yozgat’ın en ünlü kaplıcası ise, Sarıkaya ilçesinde bulunan Terzili Kaplıcası‘dır. ‘Sarıkaya Kaplıcaları‘ diye de anılır. Kaplıcanın deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metredir.

11 merkezine79 kilometreuzaklıkta bulunan bu şifalı su, çok eski çağlardan beri işletilmektedir. Kaplıca yakınındaki tarihi hamam yıkıntısı Roma döneminden kalmadır. Hamamın kapı ve pencereleri belirgindir. Taşların üzeri sanat değeri son derece yüksek kabartma öküz başları, çeşitli minyatür ve mozayiklerle süslenmiştir. Kemerler birbirine kurşunla tutturulmuştur.

Terzili Kaplıcası’nda birbirinden farklı iki kaynak bulunur:

a) Kaplıca Kaynağı: Bikarbonatlı, klorürlü, kalsiyumlu, sodyumlu ve radonludur. Temperatürü47°C, radyoaktivitesi 37.98 eman, pH değeri 6.4’tür.

b) Uyuz Hamamı: Bikarbonattı, klorürlü, kalsiyumlu, sodyumlu, demirli, oligometalik bir sudur. Temperatürü44°C, radyoaktivitesi 53.79 eman, pH değeri 6.8’dir. Her iki kaynağın toplam debisi 20 lt/sn.dir.

Suyu gayet bol, hafif karbondioksitli, dikkati çekecek derecede radyoaktif, oligometalik maden sularıdır. Bileşimi itibariyle toprak alkali, bikarbonatlı sular sınıfına girerler. Pek az oranda tuz yüklüdürler. İçme tarzında değerlendirildiklerinde, diürez kürlerinde lavaj suyu olarak kullanılabilir. Her iki kaynak suyunun karbondioksit miktarı az oranda arttırıldığı takdirde, şişelenerek sofra suyu olarak da değerlendirilmesi mümkündür.

Dış uygulamalarda, özellikle termalite ve radyoaktivite özeliği göz önünde tutulur. Termalite, bundan önceki bir çok suda söz edildiği gibi, genellikle sedatif, antialjik ve spazmo-dik bir etki gösterir. Radon gazı ise, bir taraftan ürik asit salgısını kolaylaştırırken, diğer taraftan inhalasyon yoluyla organizmaya girer ve iç salgı bezlerinin salgılarını arttırıcı bir tesir meydana getirir.

Terzili Kaplıcaları; ülkedeki hormonal rahatsızlıkların giderildiği ‘gençlik sulan’ arasında ilk sırada yer alır. Banyo tedavisi; ayrıca romatizma, nevralji, nevrit ve kadın hastalıklarının tedavisinde, anemiklerde, cilt ve kemik hastalıklarında yararlıdır.

Kaplıcada; erkek ve kadınlara ait iki modern hamam bulunur. Büyük tedavi havuzları, çok sayıda kurna ve özel banyoları vardır. Uyuz Hamamı’nda ise, radyoaktivitenin yüksek olması ve hidrojen sülfür içermesi, bu suyun çok farklı şekillerde değerlendirilmesini gerektirir.

Yozgat’ın en çok rağbet gören kaplıcasına yurdun her tarafından, hatta yurtdışından binlerce kişi gelmekte ve aradıkları şifayı bulmuş bir halde geri dönmektedir. Kaplıcanın sosyal tesisleri her türlü ihtiyacı karşılayacak şekilde tanzim edilmiştir. İşletmenin 416, motellerin 1500 ve pansiyonların 500 kişiyi aşan yatak kapasitesi mevcut olup, yaz sezonu sırasında bu ölçü hemen hemen üç misline ulaşmaktadır.

Osmaniye İlindeki Şifalı Sular ve Kaplıcalar Rehberi, İyi Gelen Hastalıklar ve Tarihçesi

Adana’dan ayrıldıktan sonra, Çukurova yöresinin şifalı su kaynaklarının bir kısmını bünyesine dahil eden Osmaniye ilinde, çok sayıda kaplıca ve içme bulunur. Bu sular ilin hemen hemen her köşesine yayılmış durumdadır.

Kokar Kaplıcası, Avluk Kaplıcası ve Anavarza İçmesi, Kadirli ilçesindedir. Kokar Kaplıcası, şifalı suyuyla yöre halkının ilgisini çeken önemli termal merkezlerimizden biridir.

Avluk Kaplıcası ise, ilçeye bağlı Avluk beldesindedir.

Ayran Menba Suyu: Bahçe ilçesinin sınırları içinden kaynayan doğal bir kaynak suyudur. Debisi yüksek olan bu su, 1954 yılından beri ilçede içme suyu olarak kullanılmaktadır.

Ilıca İçmesi: Eski adı ‘Haruniye’ olan Düziçi ilçesinin Ilıca köyündedir. Ancak ilçenin en önemli şifa kaynağı Haruniye Kaplıcası’dır.

Haruniye Kaplıcası; Düziçi’ne15 kilometreuzaklıkta, Düldül Dağı eteklerinde yer alan Kuşçu köyü sınırları içinde, Ceyhan Nehri kıyısındadır. ‘Düziçi Kaplıcaları’ diye de anılır. Denizden620 metreyükseklikte olan bu yöre, doğal bir güzelliğe sahiptir.

Abbasi hükümdarlarından Harun Reşit tarafından ilk kez hizmete açılan kaplıcalar, ilin olduğu kadar ülkenin de en önemli şifa kaynaklarından biridir. Kalsiyum bikarbonatlı sular grubunda incelenen suyu, bikarbonat, kalsiyum, magnezyum, sülfür ve karbondioksit içerir. Temperatürü 32.50C, pH değeri 6.16, radyoaktivitesi 3.53 emandır.

Haruniye Kaplıcası’ndaki su, litrede2.5 gramkadar total mineralizasyon içeren ılık bir maden suyudur. Egemen olan anyon bikarbonat, katyon ise kalsiyumdur. Bu duruma göre, kalsiyum bikarbonatlı ve karbondioksitli bir sudur. İçeriğinde kükürt de bulunmaktadır. Kaplıcanın suyu, dış uygulamalar tarzında kullanıldığında, genellikle romatizmal hastalıkların ağrılı sendromlarında ve bu arada özellikle artrozik kontraktürler gösteren yumuşak doku sendromlarında endikasyon kazanır. Ayrıca, batın’ın ağrılı hastalıklarında tıbbi tedavi süreci sonrasında kullanılabilir. Yine bu arada, bazı kolik ve jinekolojik sendromlarda etkilidir.

 

İçme şeklinde kullanıldığında, metabolizma hastalıklarında değerlendirilebilir. Bunların başında şeker hastalığı gelir. Fransa’daki bu tür maden sulan, adeta uzmanlaşmış ve birer diyabet merkezi haline dönüştürülmüştür.

Toprak kalevili ve gazlı maden sularından, karaciğer, safra kesesi ve safra drenajı bakımından gayet olumlu sonuçlar alınır. Bu arada mide üzerinde de etkisi görülür. Sindirimi kolaylaştırır, karaciğerin bozulmuş olan fonksiyon testlerini düzeltir. Ayrıca pankreas iç salgısını yatıştırarak glisemiyi düşürür. Kür sırasında verilen dozlar arttırıldığı veya hastanın akut devreden henüz kurtulamadığı hallerde, klinik bulguların kötüleştiğinin işaretçisi olan termal krizler görülebilir. Hasta, bulantıdan, baş ağrılarından, suya tahammül edememekten, mide ve karın ağrılarından şikâyet eder. Bu gibi hallerde içme kürlerinin derhal durdurulması gerekir.

Banyo tedavisi; romatizma, nevralji ve nevrit gibi çeşitli sinirleri ilgilendiren ani, şiddetli ve genellikle kısa süreli ağrı nöbetleri tarzında seyreden hastalıklarda, cilt ve kadın hastalıklarında yararlıdır.

Kaplıcada; tedavi havuzları ile çok sayıda sıra banyo yer almaktadır. Sosyal tesisleri ve yeterli konaklama olanakları olsa da, Haruniye Kaplıcalan’nın karşılaştığı en büyük sorun, yapımı devam eden Berke Barajı’nm su tutma alanı içinde bulunması ve baraj bittiğinde artık kullanılamayacak olmasıdır.

Osmaniye ilinde, Yeşilova Kaplıcası gibi yöre halkı tarafından çok tutulan şifalı su kaynaklarından başka, Merkez ilçe sınırları içinde olup ünü bütün Çukurova’ya yayılmış bulunan Gebeli İçmesi‘nden de özellikle söz etmek gerekir.

Gebeli İçmesi, il merkezinin 7 kilometregüneyinde, Gebeli köyündedir. Kalsiyum bikarbonatlı sular grubuna dahil olan suyu, bikarbonat, kalsiyum, magnezyum ve karbondioksit içerir. Temperatürü 19°C, radyoaktivitesi 0.89 eman ve pH değeri 6.16 olan suyun şifa özellikleri hemen hemen Haruniye Kaplıcası’na benzer.

Gebeli lçmesi’ndeki tedavi tesisleri, içme çeşmelerinden ibarettir. Sosyal tesis sıkıntısı çekilen yörede, konaklamada da sorun yaşanır. Hastalar baraka türü evlerde ve çadırlarda kalırlar.

Osmaniye’deki kaplıca ve içmelerden yararlanmak isteyenler, özellikle ulaşım ve konaklama olanaklarını öğrenmeyi arzu edenler, Osmaniye Turizm Danışma Bürosu’na başvurabilirler.