Eskişehir İlindeki Şifalı Sular ve Kaplıcalar Rehberi, İyi Gelen Hastalıklar ve Tarihçesi

Anadolu’nun en önemli kavşak noktalarından birinde bulunması ve çok sayıda şifalı su kaynağı ile modern konaklama tesislerine sahip olması, Eskişehir’i turizme elverişli iller arasına sokmuştur. Eskişehir gerçekten birçok ilin sahip olamadığı kaplıca ve içme zengini bir ilimizdir. Mevcut kaynakların çevresinde modern tedavi tesisleri açılmaya başlandığında, geleceğin yalnız büyük bir sanayi kenti değil, aynı zamanda önemli bir sağlık turizmi merkezi olacağı kesindir.
Eskişehir ilindeki şifalı suları incelemeye, Merkez ilçeden başlamanın ayrı bir özelliği vardır. Nedeni; çoğu kimse tarafından bilinmese bile, Türkiye’nin il merkezinde en çok kaplıcası bulunan illerimiz arasısıda ilk sıralarda yer almasıdır. Bu kaplıcalar; Porsuk Çayımın güney kıyısında, debisi yüksek 5 ayrı kaynaktan çıkan, doğal sıcaklığa ve benzer kimyasal özelliklere sahip suların değerlendirildiği, kimisi ‘hamam’, kimisi de ‘kaplıca’ adı altında isimlendirilen yerlerdir. Eskişehir Kaplıcaları başlığı altında toplanan tüm bu şifa kaynakları; radyoaktif etkileri ağır basan oligometalik suların özelliklerini taşır. Banyo tedavisi; mide, bağırsak ve romatizmal hastalıklara, başta varis olmak üzere dolaşım sistemi hastalıklarına, karaciğer, safra yollan ve böbrek taşlarına, kınkçıkık sekellerine, kadın hastalıklarına önerilmektedir. Erdem Hamamı, Yeni Hamam, Kablanlı Hamamı, Şifa Hamamı, Erkekler Hamamı, Erler Kaplıcası, Doğan Hamamı, Nizam Hamamı, Şenlik Hamamı, Şengülcük Kaplıcası, Sivriğlu Hamamı, Alçık Hamamı, Kıymet Kaplıcası, Yenice Kaplıcası, İşçibaşı Hamamı, Alpanos Kaplıcası belli başlı kaplıcalardır. Bu arada, bölgede hem konaklama, hem de termal hizmeti veren iki otelden, Has Termal Otel ile Sultan Termal Otel’den de söz etmek gerekir. Bu otellerden; iki yıldızlı Has Termal Otel, 48 odada 87 yatak kapasitesiyle, tek yıldızlı Sultan Termal Otel ise, 32 odada 52 yatak kapasitesiyle hizmet vermektedir.

Hisarca Kaplıcası ise, Eskişehir-Merkez ilçe sınırları içinde olmasına rağmen, yukarıda sözü edilen kaplıcalar grubundan ayrı olarak değerlendirilen bir diğpr şifalı su kaynağıdır. Porsuk Barajı’nın üst kısmında, çam ormanları içindedir. Suyu çok sıcak olmamasına ‘ılık’ karşılık, birçok hastalığa deva olmaktadır.

Eskişehir ilinin ikinci özelliği ise, hemen hemen bütün ilçelerinde birer adet şifalı su kaynağının bulunmasıdır. Bunları sırayla inceleyecek olursak;

Yarıkçı Kaplıcası: Mihalıççık ilçesindedir. Yerel bir kaynak olarak bölge halkının rağbet ettiği yerlerdendir. Suyu, başta romatizma olmak üzere çeşitli hastalıklara iyi gelmektedir.

Çardak Hamamı: SivrihisarPolatlı karayolunun güneyinde, Günyüzü ilçesine 14 kilometre uzaklıkta, Hamamkarahisar köyü sınırları içindir. Bu nedenle ‘Hamamkarahisar Kaplıcası’ diye anıldığı da olur. 35°C’de kaynayan suyu, sodalı sıcak maden sulan grubuna dahil oligometalik bir sudur. Banyo tedavisi; mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarına, romatizmal hastalıklara, eklem kireçlenmeleri, sinirkas yorgunlukları, dolaşım sistemi hastalıklarına yararlıdır. Kaplıca alanındaki tedavi ve konaklama tesisleri, Belediye’nin girişimiyle 1995 yılında yenilenmiştir.

Uyuz Hamamı: Alpu ilçesi yakınlarında, Kızılinler köyündedir 29°C’de akan suyu bol miktarda karbondioksit içerir. Deri hastalıklarına ve başta uyuz olmak üzere cilt yaralarına iyi gelen bu şifalı su kaynağı, aynı zamanda kalpdamar ve solunum yollarına ait şikâyetlerin giderilmesinde yararlı olmaktadır.

Taycılar İçmeleri: Yine Alpu ilçesi yakınlarında, çevresi çam ormanlarıyla kaplı, şifalı bir kaynak suyudur. Sindirim sistemine bağlı rahatsızlıkları giderir. Burası, aynı zamanda çok ünlü bir gezi yeridir.

Sakar Ilıcası ve Sakar Maden Suyu: 11 merkezine 32 kilometre uzaklıkta, Sarıcakaya ilçesine bağlı Sakarılıca köyündedir. Nallıhan karayolunun üzerine düşer. Hamamdcresi adı verilen bu bölgede, hem sıcak, hem soğuk olmak üzere iki su kaynağı bulunur. Karbondioksit oranları yüksek olup sodalı sular grubunda incelenirler.

Sıcak suyun ılıcada, soğuk suyun da maden suyunda kullanıldığı bu şifalı kaynaklar; mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarına, romatizma, kalpdamar ve solunum yolu hastalıklarına, en önemlisi şeker hastalığına iyi gelmektedir. Aynı yörede bulunan tek yıldızlı Aytaç Termal Otel ise, 20 odada 40 yatak kapasitesiyle termal hizmet veren bir konaklama tesisidir.

Ilıcaköy Kaplıcası: Seyitgazi ilçesine bağlı Ilıcaköy’dedir. Yoğun çam ormanları arasında kurulu köyde kaynayan bu şifalı suya yöre halkı çok rağbet etmektedir. İlıcadan yararlanmak isteyenler, herhangi bir konaklama tesisi bulunmaması nedeniyle, tüm sezon boyunca civarda kamp kurmakla yetinmek zorunda kalırlar. Suyunun romatizmal ağrılara iyi geldiği bilinmektedir.

Sakaryabaşı: Çifteler ilçesinin güneydoğusunda, Sakarya Nehri’nin doğduğu yer olarak ünlenen Sakaryabaşı mevkiindeki sıcak su kaynaklarıdır. Burada, küçük fakat derin birkaç gölet vardır. Göletleri oluşturan sular, 5 ayrı yerden kaynayan, 19.525°C sıcaklıkta, şifa özellikleri olan sulardır. Ne yazık ki, bu sulardan tedavi amacına yönelik değil, sadece yüzmek ve çevresinde piknik yapmak amacıyla yararlanılmaktadır. Sakaryabaşı’nda, Belediye’ye ait konaklama tesisleri ve diğer sosyal tesisler, hafta sonlarını değerlendirmek için gelen Eskişehirlilerle dolup taşar.

Kalabak Doğal Kaynak Suyu: Eskişehir’in içme suyu ihtiyacını da karşılayan ünlü Kalabak Suyu, il merkezine 60 kilometre uzaklıktaki Türkmen Dağımın eteklerinden kaynar. Kaynağın bulunduğu yer olan Beşikderesi mevkii, çam ormanları ve çağlayanlarla süslü güzel bir mesire yeridir. ‘Tat Kalabak Suyu’ markası altında şişelenerek yurt çapında pazarlanan bu su, lezzetli, tatlı ve içimi kolay bir su olup, dolum tesisleri Seyitgazi yolu üzerinde, Eskişehir’e 3 kilometre uzaklıktadır. Suyun sertlik derecesi 6.8’dir.

Çatalak Ormanları’ndaki yüzyıllık çam ağaçları arasında, birbirinden değerli doğal menba sularıyla da ünlenen Eskişehir’in şifalı su kaynakları ve konaklama olanakları hakkında detaylı bilgi almak isteyenler, Eskişehir Turizm Danışma Bürosu’ndan istedikleri her türlü bilgiyi alabilirler.

İzmir İlindeki Şifalı Sular ve Kaplıcalar Rehberi, İyi Gelen Hastalıklar ve Tarihçesi

Ege’nin incisi güzel İzmir, şifalı sularıyla Türkiye’nin en başta gelen illeri arasında yer alır. Gerek nicelik, gerekse nitelik bakımından birbirinden değerli kaplıca, içme ve çamur banyolarına, doğal kaynak sularına sahiptir. Bunlar, sadece birer şifa kaynağı olarak değil, aynı zamanda bölge ve ülke ekonomisine katkıda bulunan birer turizm merkezi olarak faaliyet gösterirler.

İzmir, diğer bazı illerde olduğu gibi, hemen her ilçesinde birden fazla şifalı su kaynağına sahip ender illerimizden biridir. Başı çeken ilçeler arasında Dikili ilçesi yer alır.
Dikili Kaplıca ve Çamur Banyoları: İlçeye 5 kilometre uzaklıkta, kuzeydoğu yönündedir. Süifatlı sıcak maden suları kapsamında incelenen bir suya sahiptir. Tesis; asıl kaplıca ve hemen yanında yer alan çamur havuzlarından meydana gelir. Romatizmal hastalıklardan şikâyetçi olanlar, çamur banyosunun ardından kaplıcaya girip yıkanırlar. Banyo tedavisi; kalpdamar, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarına, beslenme bozukluklarına iyi gelir.

Nebiler Kaplıcası: Dikili’nin 12 kilometre kuzeyindedir. Suyu sülfat ve bikarbonat içerir. Mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi hastalıklarının tedavisinde, beslenme bozukluklarının giderilmesinde çok yararlıdır.

Kaynarca Kaplıcası ve Çoban Kaplıcası gibi yerel kaplıcalara da ev sahipliği yapan Dikili ilçesinde en rağbet gören şifalı su kaynağı ise Bademli Kaplıcası‘dır. ilçenin 15 kilometre güneyinde, Bademli köyü yakınlarında, deniz kenarındadır. Sodyum klorür içeren sıcak suyu; solunum yolları, kalpdamar ve romatizmal hastalıklarda önerilir.

İzmir’in şifalı su kaynakları bakımından zengin ilçelerinden biri de Seferihisar’dır. İlçenin 15 kilometre güneydoğusundan başlayıp aynı yönde uzanan ve Karakoç Deresi adı verilen vadide, çok sayıda şifalı su kaynağı bulunmaktadır. Bu kaynaklar, Seferihisar Kaplıca ve İçmeleri başlığı altında üç ana grup halinde incelenen sulardır.

Birinci gruba dahil kaynakların hepsi Cuma Ilıcaları adını alır. Bu ılıcaların başlıcaları şunlardır:

Cumalı Kaplıcası: Seferihisar’a 10 kilometre uzaklıkta, Cumalı köyündedir. Sodyum klorür ve demir içeren suyunun bileşiminde aynı zamanda serbest karbondioksitte bulunur.

Temperatürü 58°C, radyoaktivitesi 0.92 eman, pH değeri 6’dır. Çok basit tesislerin bulunduğu ılıca, çok eski tarihlerden bu yana bölge halkı tarafından kullanılmaktadır. Bir adet genel tedavi havuzuyla bir dizi sıra banyoya sahiptir.

Ahmetçi Kaplıcası: Cuma Ihcası’nın 100 metre güneyindedir. Aynı özelliklere sahip bir ılıcadır. Yani, sodyum klorürlü, demirli ve karbondioksitlidir. pH değeri 5.58’dir. Su iki kaynaktan çıkar. Birinin temperatürü 55°C, diğerinin 57°C’dir. Demir içermesi nedeniyle, suyun aktığı yerlerde kırmızı pas renginde bir tortu bırakır.

Uyuz Hamamı: Yakın yörede bulunan bir diğer şifalı su kaynağıdır. Burada sular birkaç yerden birden kaynar. Bu suyun da içeriğinde 0.005 gram demir bulunduğundan, aktığı yerlerde pas renginde tortu bırakır.

Gelinboğan Kaplıcası: Sodyum klorür ve demir içeren suyuyla bir başka şifa kaynağıdır. Temperatürü 69°C, radyoaktivitesi 2.97 eman, pH değeri 6.02’dir. Uyuz Hamamı’nın biraz ilerisinde yer alır. Ancak, bu kaplıcanın suyundaki demir miktarı diğerlerine göre daha azdır.

Yukarıda sözünü ettiğimiz dört kaplıcadan oluşan Cuma Ilıcaları; aşağı yukarı aynı özellikleri taşımaktadır. Bu suları diğer Seferihisar kaynaklarından ayıran, oranları çok yüksek olan toplam mineralizasyonlarıdır. Bu nedenle kuvvetli tuzlu sular grubuna girmektedirler. Sodyum klorür miktarı litrede 18 gram seviyesinde olup, termaliteleri 5570°C arasında değişmektedir. Bu kaplıcaların suları, en güzel dış uygulama tarzında değerlendirilirler. Son zamanlarda bazı kaplıcalarda görülen deniz suyunu ısıtmak suretiyle banyo uygulamalarında kullanma eğilimi burada söz konusu değildir. Bu kaynak suları, doğal termalitelere ve dengeli tuz oranlarına sahip kaynaklardır. Banyo uygulamalarında olduğu kadar, çok geniş ve üstü açık havuzlarda yapılacak kürlerle daha da değerli hale gelebilirler.

Bu sular, kitabımızın ikinci bölümünde değindiğimiz tuzlu maden sularının özelliklerini ve endikasyonlarını çok geniş ölçüde gösterirler. Özellikle, kronik iltihaplı vakalarda rezolutif etkilerinin ön plana çıkmasıyla dikkati çekerler. Hipostenik mideler için yemeklerden bir saat önce bir bardak içmek çok yararlı olur. Uzun süre devam eden nezlelerde lavaj uygulaması, kronik boğaz iltihaplarında ise gargara iyi gelir. Kanser ve tüberküloz vakalarının dışında, solunum yolları hastalıklarında, astım hastalığında serpintileme çok iyi sonuç verir. Banyo uygulaması; romatizma, nevralji ve özellikle nevrit ile polinevrit tespitlerinde, az basınçlı duşla birlikte eski sağlığın kazanılmasını hızlandıracaktır. Kaynaktan elde edilecek çamurun hasta /erlere uygulanması, ayrıca yararlı olacaktır.

Bu kaplıcaların sularıyla içme tedavisi pek uygulanmaz. Banyo olarak; her türlü romatizma ve deri hastalıklarından başka, üst solunum yollarının spazmodik sendromlarında, travmatik nedenlere bağlı, kaynaması gecikmiş kırıklarla kemik sisteminin bazı hastalıklarında, osteitlerde, eklem iltihaplarında, kadınlarda genital organların kronik iltihaplarında ve işlev bozukluklarında, bu sulardan en üst derecede yararlanılır.

Bölgede yer alan birçok yardımcı tesis, kaplıcalardan yararlanmakta olan hastaların sosyal gereksinimlerini karşılamaya yetecek düzeydedir. Ayrıca, pek modern olmasa da, yöre şartlarına göre yeterli seviyede pek çok otel, motel, pansiyon gibi konaklama tesisi mevcuttur. Bölgenin aynı zamanda sayfiye yeri olması, yaz sezonu boyunca çok sayıda çadırın kurulmasına olanak vermektedir.

İkinci gruba dahil kaynaklar ise; Doğanbcy Kaplıcaları adıyla anılırlar. Seferihisar’ın 15 kilometre güneydoğusunda, Cuma Ilıcalan’nm güneyindedir.

Buradaki kaynakların denize uzaklığı 1.52 kilometredir. Sayıları 60’a ulaşan bir sürü küçük kaynağın birleşmesinden oluşmuştur. Kaplıcadan çıktıktan sonra, tek bir dere halinde denize akarlar. Bu kaynakların en sıcağı 76°C, en soğuğu ise 53°C’dir. Sodyum klorürün yanı sıra bromür de içerirler. Radyoaktiviteleri 1.24 eman, pH değerleri 7.14’dür. Litrede 6.5 gram tuz içerdiklerinden, içme tarzında kullanılmaları halinde, biraz daha sert olmakla birlikte bundan önceki grubun endikasyon özelliklerini gösterirler. Sıcaklıklarının yüksek olması/dış uygulamalarla değerlendirilmeleri gerektiğini gösterir. Romatizma ve eklem kireçlenmelerinde, ameliyat sonrası rehabilitasyon çalışmalarında etkin sulardır.

Üçüncü grup kaplıcalara gelince, bunlar daha j .meyde yer alırlar. Sırasıyla;

Karakoç Kaplıcası: Kavaklıdere köyündedir. Köy bitişiğinde yer alan bu kaplıcayı besleyen sular; sodyum klorürlü ve bikarbonatlı sular sınıfında değerlendirilmiştir. Temperatürü 64°C, radyoaktivitesi 1.74 eman, pH değeri 6.54’dür. Banyo tedavisi; romatizma, deri hastalıkları ve raşitizm üzerinde, içme tedavisi ise; mide ve bağırsak rahatsızlıkları, ile beslenme bozuklukları üzerinde etkilidir. Yöre halkı, kan çıbanlarının tedavisinde bu kaplıcanın sularından büyük ölçüde yararlandıklarını söylemektedirler.

Karakoç Çamur Suyu: Aynı kaynaktan beslenir. Sodyum klorür oranı yüksek, temperatürü 43°C, radyoaktivitesi 7.65 eman, pH değeri 7.24’dür.

Karakoç Açık Kaynak: Sodyum klorürün yanı sıra bromür de içerir. Temperatürü 58°C, radyoaktivitesi 2.7 eman, pH değeri 6.9’dur.

Yukarıda sıraladığımız kaynak sularının bileşiminde, litrede 5 grama yakın sodyum klorür bulunmaktadır. Bu yoğunluktaki tuzlu sular, başta mide ve bağırsak sistemi olmak üzere, karaciğer, safra kesesi ve diğer salgı bezleri üzerinde sökresyonu ve motiliteyi arttırıcı etki gösterirler. Bu nedenle laksatif ve müshil etkileri güçlüdür. Yüksek sıcaklıkları göz önüne alındığında, dış uygumalarda rahatlıkla kullanılabilecekleri ortaya çıkar. Ancak bu durumda, normal banyo sıcaklık derecesi olan 3440°C civarına kadar soğutulmaları gerekecektir. Kırıkçıkık sekellerinde, iş kazalarında, travmaya bağlı ağrılı Iokomotör sistem sendromlarında, kan oluşumu gecikmiş kırıklarda, üst solunum yollarının spazmodik sendromlarında değerlendirilebilirler. Suların sedatif ve rezolutif etkileri de ayrıca göz önünde tutulmalıdır. Keza, çamur banyolarına uygun olmaları, bu uygulamalardan geniş çapta yararlanılmasını sağlayacaktır.

Seferihisar’daki şifalı su kaynakları bunlarla sınırlı değildir. Dikmenpınarı Kaplıcası ile Karaköy Kaplıcası, özellikle üst solunum yolları üzerinde etkili kaplıcalardır. Deliömer Kaplıcası; Cumaovası yönünde, 12 kilometre uzaklıkta Deliömer köyündedir. Böbrek hastalıklarına yararlı bir sudur. İlçeye bağlı Sığacık köyünde bulunan Sığacık İçmesi de, yörenin şifalı kaynak sularındandır. Temperatürü 20°C, pH değeri 7.2’dir. Sodyum klorürlü sular sınıfına girmesi nedeniyle, müshil etkisi kuvvetlidir. Bağırsak bozukluklarına önerilir. İçeriğindeki tuz miktarı içimi etkilemez. Hoş bir içimi varır. Seferihisar Maden Suyu da; bileşiminde serbest karbondioksit bulunan midevi bir maden suyu olup, ilçe halkı tarafından yoğun ilgiyle karşılanan bir diğer şifalı su kaynağıdır.

İzmir’in güzel ilçelerinden Ödemiş ise, Ödemiş İçmesi’yle ün yapmıştır. İlçe merkezi yakınlarında olup, sindirim sistemini rahatlatan, sindirimi kolaylaştıran soğuk bir içmedir.

Gölcük Gölü’nün Doğurtan Suyu da Ödemiş’tedir. Burası Bozdağlar’ın üzerinde, çam ağaçlarıyla süslü güzel bir mesire yeridir. Manzarası olağanüstü güzellikteki bir yaylanın ortasında yer alan Gölcük Gölü, denizden 1150 metre yükseklikte volkanik bir göldür. Göl yakınında bulunan Doğurtan Suyu Kaynağımın bazı kadın hastalıklarına, özellikle de kısırlığa iyi geldiğine dair yaygın bir inanış hâkimdir.

İzmir’in Selçuk ilçesinde, dünyanın en ünlü kutsal mekânlarından biri sayılan Meryemana Evimin altından geçen Meryemana Suyu’nun da kutsal ve şifalı olduğuna dair yerleşmiş bir inanç mevcuttur. Su, bahçedeki havuza dökülmekte ve bütün bir yıl boyunca dünyanın dört bir köşesinden gelip burayı ziyaret ederek ‘Hacı’ olan Hıristiyan turistlerin yoğun ilgisini çekmektedir. İlçede ayrıca, Selçuk İçmesi diye bilinen ve bağırsak hastalıklarına iyi gelen bir içme de bulunmaktadır.

Menemen ilçesi de, 15 kilometre güneybatısındaki Menemen Kaplıcası ve İçmesi’yle tanınmıştır. Tuzlu soğuk maden suları kapsamındaki kaplıcanın, solunum yollan, kalpdamar ve romatizmal hastalıklara iyi geldiği, içmesinin bağırsak hastalıklarını giderdiği bilinmektedir.

Bozköy Kaplıcası da, Menemen yakınlarındaki Bozköy’dedir. ‘Biçerova’ ya da ‘Nemrut Kaplıcası’ diye de bilinmektedir. Mide, bağırsak, karaciğer ve safra yolları hastalıklarına iyi gelen bir suyu vardır.

Dereköy Ilıcaları ise, İzmir’in uzak ilçelerinden Bayındır’dadır, ilçenin 8 kilometre kuzeydoğusuna düşer. ‘Bayındır Ilıcaları’ diye de bilinen bu kaynaklar, bölgedeki diğer kaynaklara nazaran yüksek oranda kükürt içerirler. Suyu sıcaktır. Solunum yolları, romatizma ve cilt hastalıklarına yararlı bir sudur. Beslenme bozuklukları üzerinde de olumlu etkileri görülür.

Yine izmir’in güzel ilçelerinden biri sayılan Urla, Malgaça İçmesi ile tanınmıştır. ‘Urla İçmeleri’ ya da güneyinde bulunduğu Gülbahçe Körfezi’nin adına izafeten ‘Gülbahçe İçmeleri’ diye de anıldığı olur. İlçenin 10 kilometre güneybatısında olup, aynı zamanda deniz özlemi çeken turistlerin rağbet ettiği bir yerdir. içmenin başlangıçta üç olan kaynağından biri tamamen kurumuş, ‘Kayadibi Kaynağı’ diye anılan ikinci kaynağı ise bataklık haline dönüşerek denizle birleştiğinden kendi haline terk edilmiştir. Üçüncü kaynak; eskiden üzerinde bir kız heykeli bulunması nedeniyle aynı adla anılan ‘Heykelli Kaynak’tır. Kapte edilen kaynağın suyu sodyum klorürlü maden suları sınıfında incelenmiş olup, temperatürü 22nC, radyoaktivitesi 7.54 eman, pH değeri 6.92’dir. Litrede 7.5 gram kadar total mineralizasyon içeren bir sudur. Diğer bölge sularında görüldüğü gibi, bu suya da, sodyum klorürün yanı sıra sülfat anyonunun da büyük oranda karıştığı saptanmıştır. Katyonlarının büyük kısmını alkaliler, bir kısmını da toprak alkaliler teşkil eder. Bu nedenle, acıtuzlu sular sınıfına sokmak daha doğru olacaktır. İçme tarzında kullanıldığında, Iaksatif etkisi ön plana çıkacak, bu da mide, bağırsak sistemi başta olmak üzere, karaciğer, safra kesesi ve diğer salgı sistemlerini uyararak suyun daha geniş çapta değerlendirilmesinde büyük rol oynayacaktır. Mide ve bağırsaklara ait salgı ve kas sistemi üzerinde görülen uyarma, aynen safra yollarında da oluşacağından, safra akımının ve pankreasın dış salgısının çoğalmasına neden olacaktır.

Şifalı suyun içme olarak kullanılması durumunda, biraz bulantı vereceğinden az miktarda alınması gerekecektir. Tüm içmelerde olduğu gibi, burada da halk bilinçsiz bir şekilde fazla su içmenin tedaviyi etkileyeceği veya en azından hızlandıracağı kanısına sahiptir. Oysaki, tuz oranının yüksek olduğu bu tür içmelerde çok fazla su içilmesi tehlikeli olacaktır.

Bir tatil beldesi olan Urla’da konaklama sıkıntısı yaşanmamaktadır. İçme mahallinde bulunan sosyal tesisler yeterli düzeydedir. En yakın konaklama tesisi olması bakımından Durtur Motel, içmelerden uzun süreli yararlanmak isteyenlere her türlü hizmeti vermektedir.

İzmir’in Bergama ilçesi de, tarihi ve turistik değerde kaplıcalara sahip bir başka ilçedir. Bu kaplıcalardan en ünlüsü ise, merkeze uzaklığı 5 kilometre olup İzmir yolu üzerinde bulunan Güzellik Kaplıcası’dır. Denizden yüksekliği 66 metre olan kaplıca alanı, aynı zamanda güzel bir mesire yeridir. ‘Bergama Ilıcaları’ diye de bilinir.

Tarihi çok eskilere giden Bergama Güzellik Kaplıcasının, M.Ö.500 yılında Bergama Kralı Eumesen tarafından kurulup işletilmeye başlandığı bilinmektedir. O zamanlar ‘Eskülap banyoları’ diye anılan kaplıcanın, bir de büyük ünü vardı. 404 ‘

Şimdi içinde bulunduğu ören yeri tetkik edildiğinde, buranın Asklepion adına kurulmuş büyük bir sağlık merkezi olduğu görülecektir. Burası, gerçekten çağının en önemli tıp merkezlerinden biri, belki.de birincisiydi. Kentin ana giriş kapısının üstünde, “Buraya ölüm giremez!” yazısı bulunmaktaydı. Bölgede; Tıp ve Sağlık Tanrısı Asklepion adına inşa olunan Asklepion Tapmağı, alt katında hastaların rüya ve telkinle tedavi edildiği, üst katında da güneş ve su banyolarının uygulandığı iki katlı Telesferos Tapınağı, şifalı su ve çamur banyolarının yapıldığı kutsal havuzlar, midesinden rahatsız olanlara içilmesi halinde şifa veren kutsal suyun aktığı kutsal çeşme vs. bulunmaktaydı. Asklepion, ana kente 820 metrelik uzun bir yolla bağlıydı. Bugün, bir bölümü ortaya çıkarılan yolla, tapınağın altında yer alan 80 metrelik tünel gezilebilmektedir. Sağlı sollu odalarda yatan hastalar, sürekli akan su sesini dinleyerek rahatlarlar, şifalı suyun tedavi edici özelliklerinden yararlanarak kısa sürede eski sağlıklarına kavuşurlardı.

Selçuklu ve Osmanlı döneminde, kaplıca suyunun ‘debbag’lar tarafından derileri yumuşatmak amacıyla kullanılması, adını da etkilemiş ve daha sonra bu kaplıca ‘Dabaklar Kaplıcası’ diye anılmaya başlanmıştır. Günümüze kadar ulaşan eski hamam, tek kubbeli olup tarihi değeri bulunmaktadır.

Güzellik Kaplıcası’nın suyu, madeni az ılıca ve içmeler grubunda incelenmiştir. Bikarbonat, sülfat ve sodyum içerir. Temperatürü 36°C, radyoaktivitesi 10.55 eman, pH değeri 7.94’tür. Sodyum bikarbonatlı, alkalik maden sularından olup, toplam mineralizasyonu 1.5 gram kadardır. Bütün bu yöredeki maden sularında görüldüğü gibi, bileşiminde az miktarda sülfat anyonu da bulunur. Bu tür acı bikarbonatlı sular, mide, bağırsak, karaciğer ve safra yollarıyla metabolizma hastalıkları üzerinde etkilidir. Serbest karbondioksitin yer almaması nedeniyle, şişelenmesinin düşünüldüğü hallerde, yapay yolla karbondioksit eklenmesi iyi olacak, suyun içimini kolaylaştıracaktır.

Suyun antialjik etkisi yüzünden, başta romatizmal sendromlar başta olmak üzere, lokomotör sistemin çeşitli sendromlarının tedavileri, ancak akut dönemlerinin dışında değerlendirilebilir. Oligometalik bir su olması nedeniyle, içme yoluyla fayda sağlanılmasa bile, sindirimi kolaylaştırmak açısından faydalı olacaktır.

Bergama Ilıcaları, asıl ününü güzellik banyosuna borçludur. Suyunun güzelleştirici etkisi çok eski zamanlardan bu yana bilinmektedir. Bu etkinin, sudaki sodyum bikarbonatın yağlı ve seboreik deriler üzerinde yaptığı olumlu etkiden ileri geldiği bir gerçektir. Cildi çirkin gösteren seboreik akneler, yapılacak düzenli banyolardan sonra kaybolur. Yağlı derisi olanlara ve seboreden ileri gelen dermatozlara bu banyolar çok iyi gelir. Nevrastenikler, ruhsal ve bedensel yorgunluk çekip dinlenmeye ihtiyacı olan yaşlılar, kolay sinirlenen insanlar, bu kaplıcanın suyundan çok yararlanırlar.

Kadın ve erkeklere özel birer kapalı havuzun dışında, açık yüzme havuzu da olan kaplıcada, sosyal gereksinimi karşılayacak her türlü tesis bulunmakta, turistik bir otel ve çok sayıda motel ve pansiyon konaklama ihtiyacını karşılamaktadır. Kaplıcanın tarihi değerinin olması, çok sayıda yabancı turistin ilgi göstermesine neden olmaktadır. Daha modern hale getirilmesi gereken tesisin, bu yatırımların yapılması halinde dünya çapında bir sağlık ve güzellik merkezi olacağı kesindir.

Paşa Kaplıcası: Bergama’nın 15 kilometre kadar kuzeyinde, ivrindi karayolunun doğusuna düşen Paşa köyündedir. Tarihi kaplıcalardan olduğu ve bazı araştırmacılara göre Romalılar tarafından işletildiği bildirilmektedir. Son yıllarda, eski yazıtlarda adı geçen ‘Skülapius Kaplıcalarının, Paşa Kaplıcası olduğuna dair kuvvetli kanıtlar bulunmuştur.

Saf sodyum bikarbonatlı sular grubuna dahil bulunan kaplıcanın suyu, bikarbonatlı, sodyumlu ve karbondioksitlidir. Temperatürü 43°C, radyoaktivitesi 0.68 eman, pH değeri 6.64’tür. içme tedavisi; hipostenik midelere, karaciğer ve safra yolları hastalıklarına iyi gelir. Banyo tedavisi ise; her çeşit romatizma, nevralji ve kadın hastalıkları üzerinde etkilidir. Her ikisinin birlikte kullanılması durumunda, nutrisyon bozukluklarından şikâyetçi olanlara büyük yararlar sağlar. Kronik romatizma, gıda metabolizması bozukluklarından ileri gelen gut, diyabet, şişmanlık, yaşlılıktan ileri gelen bezginlik halleri, kadınların genital organ hastalıklarında rahatlıkla kullanılabilir. Açık yaraların üzerine pansuman yapıldığında, yumuşatıcı bir etki gösterir.

Bu suyun özellikleri tıbbi yönden oldukça ilgi çekicidir. Toplam mineralizasyonu litrede 2.5 gram civarındadır. Bikarbonatlı, alkalik bir sudur ve içinde kayda değer miktarda karbondioksit vardır. İçme tarzında kullanıldığında; mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi üzerinde salgıyı ve motiliteyi arttırıcı bir etki yaratır. Ayrıca, karaciğerin bozulan fonksiyon testlerinin düzelmesini sağlar. Banyo tedavisi ise; özellikle suyun sedatif etkisi göz önüne alınarak önerilmelidir.

Paşa Kaplıcası’ndaki tedavi üniteleri, bir adet gene) havuzla birlikte içme çeşmelerinden ibarettir. Köydeki yardımcı tesisler diğer ihtiyaçların karşılanmasında yeterli olmamaktadır. Konaklamada da sorun yaşanmakta, sezon sırasında bölgeye gelen hastalar köy evlerinde ya da barakalarda pansiyoner olarak kalmakta, yeterli olmadığı durumlarda ise çadırlarda yatıp kalkmaktadırlar. Kaplıcanın, belirli bir plan dahilinde ele alınıp değerlendirilmesi çok yararlı olacak ve böylesine değerli bir suyun kaybolup gitmesi önlenecektir.

Mahmudiye Ilıcaları: Bergama ilçesindeki bir başka şifalı su kaynağıdır. Sodalı soğuk sular kapsamında incelenen oligometalik bir sudur. Mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarına, romatizmal hastalıklara iyi gelir.

Bergama ilçe genelinde, turistik bir bölge olması dolayısıyla konaklama sorunu yaşanmaz. Özellikle Güzellik Kaplıcasından yararlanmak isteyenler için, Berksoy Oteli ile İskender Oteli tavsiye edilebilir.

izmir’in turistik ilçelerinden Çeşme de, yakınlarında bulunan Ilıca ve Şifne beldelerindeki şifalı sularıyla tanınan ve yüzyıllardan bu yana şifa arayanlara hizmet eden, dünyada eşi benzeri az bulunan yörelerden biridir. Bu nedenle uzun yıllardır önemli sayıda yerli ve yabancı turistin uğrak yeri olmaya devam etmektedir.

Çeşme ilçesindeki şifalı suların bir kısmı, merkeze 7 kilometre uzaklıkta, deniz kenarındaki Ilıca mevkiindedir. Eskiden Topan Kaplıcaları’ diye anılan kaplıca tesisleri, şimdi Çeşme Termal Turizm Merkezi haline dönüştürülmüştür.

Çeşme Ilıcaları, geçmiş tarihten günümüze kadar önemini korumuş şifalı su kaynaklarıdır. Bazı yazarlar, bu ılıcaların eski medeniyetlerce de işletildiğini yazarlar. Ancak, asıl ününü Osmanlı döneminde aldığı da bir gerçektir. Yaz aylarında İzmir, Ege adaları, Yunanistan, hatta Mısır’dan bile gelen hastaların bulunduğu, bu hastalar için aylar öncesinden yer ayrıltıldığı bilinmektedir. Dr. Rıza Reman, ‘Balneoloji’ adlı kitabında; Çeşme Ilıcaları suyunun ilk analizinin Osmanlı Padişahı Abdülhamit’in başkimyageri Bongovvski Paşa tarafından yapıldığını, daha sonra bu analizin Sorbonne Üniversitesi profesörlerinden M.Urban tarafından tekrarlandığını yazmaktadır.

Sodyum klorürlü ılıca ve içmeler grubuna dahil suyun içeriği çok zengindir. Klorür, sodyum, magnezyum, potasyum, kalsiyum, demir, alüminyum, klor, brom, flor, sülfat, nitrat ve hidrosülfatın yanı sıra, belli oranlarda radyoaktif madde içermektedir. Temperatürü 62°C, radyoaktivitesi 7 eman, pH değeri 6.58’dir. Türkiye’nin en fazla su akıtan kaplıcasıdır. Saniyede 15 litre debisi olan sudan günde 500 kişi yararlanmaktadır. Total mineralizasyonu yüksektir. (2.720 mg/It).

Çeşme Ilıcaları’nda tedavi edilecek hastalıkların başında romatizma gelir. Ateşli devresi geçmiş Buyyo romatizmasındaki eklem şişlikleri bu sularda çabucak kaybolur. Eklemlerin hareketi normal halini alır. Sıcak banyo kürü bitip şişlikler geçtikten sonra, hastalığın tekrarlanmaması için plajda yapılacak kum, güneş ve deniz banyosu, sağlanan yararı daha da arttıracaktır. Romatoid artritlerde ise, bir aylık kaplıca küründen büyük yarar elde edilir. Yine kaplıcayla birlikte yapılacak kum ve güneş banyosunun, hastalığın iyileşmesinde yardımı olacaktır.

Çeşme, artrozlular için ideal bir yerdir. Sodyum klorürlü suların kan dolaşımını arttırması ve deri üzerinde yarattığı uyarıcı tesirin uzun süreli olması nedeniyle, artrozlu hastaların ağrıları çabuk geçer. Ağrılar geçtikten sonra, kum ve güneş banyosuyla birlikte yapılacak deniz banyosu tedaviyi tamamlayacaktır. Diğer eklem travmalarındaki tedavi süresi ise çok daha kısa sürecektir.

Nevraljili hastalar, banyo ve çamurundan çok yararlanırlar. Özellikle nevrit ve kısmi felçlerde, sinirler çabuk rejenere olur, hasta sağlığına erken kavuşur. Eklem tüberkülozunda, adenitli, raşitik hastaların tedavisinde, ılıcada alınacak banyolarla birlikte, yöre ikliminin olumlu etkisi görülür. Kadın hastalıklarından amenore ve dismenore, küçük rahimliler ve iltihaplı hastalıklar, bu tedavilerden çok yararlanırlar.

Çeşme sularının tuzlu sular sınıfına girdiğini daha önce söylemiştik. Tuzluluk oranı, neredeyse deniz suyunun yoğunluğuna yakın bir derecededir. Litrede 27 gramın üstündeki tuzlulukla birlikte, oldukça yüksek miktarda sülfat ve toprak alkalitesi bulunur. Sıcaklığı yüksek olan bu sular, özellikle Fransa’nın ve bazı Avrupa ülkelerinin talassoterapi merkezlerinde yaygın olarak uyguladığı, deniz suyunun ısıtılmak suretiyle kullanılması işlevini, doğal olarak bize sağlamaktadır. Bu sularla yapılacak uygulamalarda; özellikle bazı iltihaplı ve kronik sendromlarda, kronik iltihaplı kadın hastalıklarında, suyun rezolutif özelliklerinden yararlanılabilir. Ayrıca, lokomotör sistemin ağrılı hastalıklarında, bazı enfeksiyonel vakalarda, dejeneratif romatizmal hallerde, siyatikte, kan oluşumunun geciktiği kırık olaylarında değerlendirilmesi gereken kıymetli bir sudur.

Çeşme Ilıcaları‘ndaki şifalı su, sadece karadan değil, Yıldızburnu mevkiinde denizden de kaynamaktadır. Denizin jeotermal suya nazaran daha soğuk ve tuzlu olan suyu, sayısız şifalı kaynağın bulunduğu bu özellikli bölgede, sanki bir kaplıca ortamı yaratmakta, sıcaklık ortalaması 45°C’ye ulaşan suyun şifa etkisi daha da artmaktadır. Aslında Çeşme yöresindeki termal su, deniz suyunun magmaya inerek doğal yoldan ısınıp dezenfekte olduktan sonra termal suya dönüşmüş halidir. Bu nedenle şifa değeri, ülkemizdeki termal suların çoğundan daha yüksektir.

Çeşme, bölge olarak turistik önemi inkâr edilemez ender yörelerimizden biridir. Bu nedenle çok kişinin seyahat ettiği bu ilçede termal hizmet veren modern tesisler kurulmuş ve bölge gerçekten bir Termal Turizm Merkezi haline dönüştürülmüştür. Müşterilerine bu hizmeti sunan konaklama tesislerinin başlıcaları şunlardır:

Altınyunus Tatil Köyü: Çeşme’nin Boyalık mevkiindeki bu ünlü tesis, hem termal, hem de bir talassoterapi merkezi olarak hizmet vermektedir. Bilindiği gibi talassoterapi; deniz ve yan unsurlarından tedavi amacıyla yararlanmaktadır. Yan unsurlar ise; başta iklim olmak üzere, güneş kum, yosun gibi yardımcı faktörlerdir. Bu tür uygulamalar, 100 yıllık bir geçmişi olmasına rağmen, son 20 yılda daha sık gündeme gelir olmuştur.

Deniz suyu 30°C ve biraz üstünde ısıtıldığında, doğal kaplıca sularıyla ‘sodyum klorürlü sularla’ aynı özellikleri yüklenir. Çünkü deniz suyu, sodyum klorürlü, kalsiyum ve magnezyum sülfatlı, hidromineral bir sudur. İkincil durumda potasyum ve hidrokarbonat, üçüncül olarak da fosfor, iyot ve florür içerir. Deniz suyunda bulunan bu elementler, doğal bir şekilde havada bulunan ozon gazıyla birlikte temiz ve sağlıklı bir ortam yaratırlar. Böylelikle, biri normal deniz suyu, diğeri ısıtılmış deniz suyuyla doldurulmuş tedavi havuzlarında, tedaviye yönelik birtakım egzersiz programlan uygulanır. Kilo vermek isteyenler için hazırlanan bilimsel içerikli özel diyet programları sayesinde, sağlık turizmi çerçevesinde zayıflama ve zindeleşme çalışmaları yürütülür. Öncelikle, bilimsel ve etkin bir programa başlamadan önce bu tedaviden yararlanmak isteyenler tıbbi bir muayeneden geçirilir. Kişinin özel yapısına ve kilosuna göre yapabileceği egzersizler, özel duşlar, kontrollü diyet listeleri tespit edilir. 15 günlük zayıflama, diyet ve zindeleşme programı sonunda bu kürü uygulayanlar kilo vermenin ve daha sağlıklı, daha zinde olmanın mutluluğunu yaşarlar.

Altınyunus Tati Köyü’nde, bir tatil merkezinde olması gerekenlerin dışında, modern sağlık merkezlerinde bulunması gereken bütün üniteler de yer almaktadır. Bunları; sağlık kabinleri, jakuzzi, buhar banyosu, sauna, masaj, hidroterapi ve talassoterapi havuzları, solaryum, açık ve kapalı yüzme havuzlan, spor aktiviteleri, uzman personel vs. şeklinde sıralamak mümkündür. Tatil köyünde 515 odada 1030 yatak ve 8 suit dairede hizmet verilmektedir.

Çeşme’nin Ilıca mevkiinde, hemen hemen aynı ünitelere sahip, beş yıldızlı Sheraton Çeşme (373 odada 950 yatakla hizmet vermektedir), dört yıldızlı Sun Beach Süzer Otel (174 odada 360 yatakta hizmet vermektedir), üç yıldızlı Delmar Otel (100 odada 200 yatak ve 8 süitle hizmet vermektedir), üç yıldızlı Otel Hora (48 odada 100 yatakla hizmet vermektedir), 2 yıldızlı Naturel Thermal Hotel ve üç yıldızlı Grant Ilıca Hotel gibi tesisler, konaklamanın yanı sıra termal hizmeti birlikte sunan önemli kuruluşlardır.

Çeşme ilçesine bağlı, eski adı ‘Reisdere’ olan Şifne beldesi de, Şifne Kaplıca, İçme ve Çamur Banyoları’yla tanınan bir beldedir. Kaplıcalar, ilçe merkezinin 5 kilometre doğusunda, Küçük Şifne Koyu’nda yer alır. Karaburun Yarımadasının batısında, sahil şeridine kuzeygüney yönünde paralel uzanan bir fay hattı, hem Çeşme Ilıcaları’nın, hem de Şifne Termal Merkezi’nin suyunu temin etmektedir.

Şifne’nin termal özelliklerinin cilt hastalıklarına iyi geldiğini anlatan bir de efsanesi vardır: “Zamanın kralının kızı amansız bir cilt hastalığına yakalanır. Köpeği de aynı şekilde tüylerini döker”ve vücudunda yaralar oluşur. Kral bir gün ava çıktığında, köpeğinin çamurların içine yatarak yuvarlandığını, vücudunun her tarafını çamurla sıvadığını ve daha sonra suya girerek yıkandığını görür. Bu olaydan sonra köpeğin vücudundaki yaralar hızla kapanır, tüyleri yeniden çıkmaya başlar. Tüyler eskisine göre daha parlak ve daha sıktır. Kral, bu çamur ve banyo suyundan yararlanması konusunda kızını ikna eder. Kız da babasının sözünü dinler ve amansız hastalığından kısa sürede kurtulur. O günden bu yana, sedef, egzema, mantar, sivilce, kan çıbanı, ter ve ayak kokularından kurtulmak isteyenler bu yöreye gelir. Şifalı su da gün geçtikçe ününe ün katar…”

Dr. Rıza Reman, ‘Balneoloji’ adlı eserinde “Çeşme’den dört İngiliz mili uzaklıkta, bir körfezin yakınında bazı sıcak su kaynaklarının hastalıkların tedavisinde kullanıldığını ve düzenli banyolarının bulunduğunu…” ünlü gezgin MacFarlam’a atfen bildirmektedir. Binalar taştan ve İtalyan mimarisi tarzında olup, Roma lmparatorluğu’nun geç devirlerinde yapılmıştır. Farlam’ın gezdiği tarihlerde, banyoların bir kısmı yıkık ve bakımsızmış. Sularını ‘almost miraculous’ deyimiyle tasvir eden, aynı zamanda bir İtalyan gemisinin kaptanı olan MacFarlam, bizzat kalçasındaki romatizma ağrılarının da bu banyolarda geçtiğini yazmıştır.

Bu bölgede pek çok kaynağın bulunduğu bilinmekteyse de, bunlardan sadece dördünden yararlanılmaktadır. Yakın aralıklarla sıralanmış olan bu kaynaklar; kaplıca, içme ve çamur banyolarının suyunu karşılayacak düzeydedir. Hemen yanıbaşında yer alan deniz ve uygun iklim koşullarıyla birleşince, dünyada bu kadar özelliği bir arada bulunduran ender bir tedavi, sağlık ve dinlence merkezi haline gelmiştir. Sonuç olarak Şifne, termalizmle dinlencenin birlikte yaşandığı çok şanslı yörelerimizden biridir.

Sodyum klorürlü ılıca ve içmeler grubunda değerlendirilen bu şifalı suları sırasıyla inceleyecek olursak;

a) Şifne Kaplıcası: Bileşiminde klorür, sodyum ve magnezyum bulunur. Temperatürü 3842°C, radyoaktivitesi

8.50 eman (0.55 m.m.c), pH değeri ise 6.767.20’dir. Total mineralizasyonu yüksektir. (33 mg/lt)

Bu kaplıca, Doğu Akdeniz ikliminin bütün özelliklerini taşıması ve suyunun da fazla sıcak olması nedeniyle, bilhassa adenitli, rotinik ve eklem tüberkülozlu hastalara çok iyi gelmektedir. Astenik, iştahsız, zayıf ve kansız kişilerde, ağır ateşli hastalıklardan sonraki nekahat hallerinde de değerli bir şifa kaynağıdır. Şifne Kaplıcaları, aynı zamanda romatizma, siyatik, kadın hastalıkları ve idrar yolu rahatsızlıklarında yararlı olur. Sık sık burnu kanayanlar için birebirdir. Bazı iltihabı ve kronik sendromlarda, iltihabi kadın hastalıklarında, kronik üst solunum yolu hastalıklarında, lokomotör sistemin ağrılı hastalıklarında, enfeksiyöz ve dejeneratif romatizmalar ve polio sekellerinde tercih edilmesi gereken bir kaplıcadır.

b) Şifne Mide Suyu: Temperatürü 20°C, radyoaktivitesi 0.84 m.m.c, pH değeri 7.4’dür. Hipostenik midelere az miktarda içilmesi şartıyla yararlı olmaktadır.

c) Şifne Çamuru: Temperatürü 1925°C, radyoaktivitesi 0.235 m.m.c.’dir. Çamur banyosundan sonra derideki kızarıklıklar saatlerce devam eder. Şifne çamuru, özellikle Prtrez türü romatizmalarda yararlıdır. Ağrıyan yerlere lokal olarak uygulanır. Buradaki çamur, dünyaca ünlü ‘Moor’ çamurunun özelliklerini taşıması bakımından değerlidir.

d) Şifne Büyük İçme: Klorür, sodyum ve magnezyum içeren bir sudur. Temperatürü 1924°C, radyoaktivitesi 7.54 eman (0.4 m.m.c), pH değeri 6.52’dir.

e) Şifne Küçük İçme: Bileşimi aynıdır. Temperatürü 25°C, radyoaktivitesi 5.3 eman, pH değeri 6.56’dır. Litresinde 40 miligram serbest karbondioksit gazı bulunur.

Bütün bu bölgede kaynayan şifalı sularda olduğu gibi, Büyük ve Küçük içmelerin sulan da kuvvetli tuzlu sular sınıfına girmektedir. Debileri saniyede 12 litredir. Büyük lçme’de, litrede 13 gram, Küçük İçme’de litrede 22 gramın üstünde tuz bulunmaktadır. Ayru her iki su oldukça fazla miktarda sülfat anyonu taşır. Bu nedenle içimi pek hoş değil

dir. Her iki içmede hakim sodyum anyonunun yanı sıra fazla miktarda magnezyumun varlığı da dikkat çekicidir. Gerek sülfat, gerek klorür ve gerekse magnezyumun birlikte bulunması, bu suların müshil etkisini ön plana çıkarmaktadır. Az miktarda alınsa bile, bu etki özellikle mide ve bağırsaklar, karaciğer, safra kesesi ve pankreas üzerinde kendini gösterir. Sistemin sökresyon ve motilitesinin güçlü bir şekilde uyarıldığı gözlenir. Aynı etkinin, anneks sistemlerin, karaciğer, safra kesesi, mide ve bağırsağın nisbeten tembellik gösterdiği vakalarda, özellikle değişik nedenlere dayanan kronik kabızlıklarda olumlu sonuçlar verdiği bilinmektedir.

Şifne suları, genelde 1421 seansta sonuç verir. Bu süre sonunda ciltteki hücreler yenilenir, sedef hastalığı, şişmanlık, sellülit, ödem, varis gibi cilt ve dolaşım hastalıkları ortadan kalkar. Sellülitin doğal tedavisinde kullanılan termal su, şifalı çamur ve aromaterapi masajlarıyla birlikte uygulanırsa daha etkili olur. Doğrudan doğruya termal suyun uygulanması durumunda, dokularda daha fazla ödem birikimine neden olacağından, tek başına termal su tercih edilmemeli, çamur tedavisiyle birlikte, isteğe bağlı olarak aromaterapiyle takviye edilmelidir. Tekniğine göre uygulanacak sellülit masajları, mevcut rahatsızlıkları doğal yoldan giderecektir.

Şifne, sadece kaplıcaları, içmeleri ve doğal çamuruyla tanınan bir belde değildir. Dibe inip ısındıktan sonra yüzeye çıkarken birçok minerali de beraberinde getiren deniz suyu, güneş ve kumla birleşince apayrı bir şifa kaynağı oluşturur. Açık denizden gelen ‘Gerence’ rüzgârı ise, astım ve diğer solunum yolları hastalıklarına iyi gelir.

Konaklama sorununun yaşanmadığı, her türlü sosyal gereksinimin karşılandığı Şifne’de, Şifne Termal Oteli belediyeye bağlı olarak çalışan ve diğer kaplıcalar arasında özel bir yeri olan bir tesistir. Özelliği ise, kullanılan termal suyun hemen deniz kıyısından çıkmış olmasıdır. 40 odada 80 yatakla hizmet veren otelde, termal havuzlar ve uzman denetiminde yapılan çamur banyolarından en üst derecede yararlanmak mümkündür.

Türkiye’nin en büyük ve en modern tesislerinden biri, belki de birincisi, Balçova’da, Çeşme yolu üzerinde, eskinin ünlü İnciraltı plajlarına giden yolun tam karşısına düşen da.ğın eteğindeki bir dere yatağındadır. Balçova Kaplıcaları diye bilinen bu kaplıcaların tarihi ve ünü çok eskilere gitmektedir. Strabon ve daha birçok tarihçi ve gezgin, bıraktıkları eserlerde Agamemnon Kaplıcalan’ndan söz etmişlerdir.

Tarihi kaynaklara göre; romatizma ve siyatikten aşırı derecede rahatsız olan zamanın Akad’lar kralı, derdine deva bulmak amacıyla bazı kişileri görevlendirir. Bunlar arasından Agamemnon adındaki komutan, İzmir’Symra’yakınlarında bir kaplıca kaynağı olduğunu ve burada banyo yapıldığı zaman romatizma ve siyatikten kaynaklanan rahatsızlıkların sona erdiğini söyler. Kral, kaplıcada tedavi olmayı kabul eder ve banyo almaya başlar. Kısa bir süre sonra da şikâyetçi olduğu tüm hastalıklarından kurtulur. Sağlığına tekrar kavuşmasına yardımcı olan ve kendisine şifalı suları öneren Agamemnon’a ödül olarak hem kızını, hem de kaplıcayı verir. Agamemnon bu kaplıcayı ölünceye kadar çalıştırır. Ancak öldükten sonra kaplıca yavaş yavaş unutulur ve bir süre sonra da harap olur yıkılır. 1763 yılında Elfons Meil adındaki bir Fransız, tarihi kaynaklar üzerinden hareket ederek kaplıcayı yeniden ortaya çıkarır ve kaplıca üzerinde yeni tesislerin kurulmasına, o zamanın yöneticilerini ikna etmek suretiyle ön ayak olur. Yakın tarihlere kadar kaplıca üzerinde beş katlı konaklama tesislerinin bulunduğu, birçok yerli ve yabancı romatizmalı, siyatikli hastanın burada tedavi edildiği, günümüze dek ulaşan belgelerden anlaşılmaktadır. Ancak, tarihi kayıtların günbe gün çoğalması ve farklı geçmişlerin ortaya dökülmesi, bu geçmişler üzerinde yeni yorumların yapılmasına ve kaplıcanın bilinen tarihinden çok daha farklı öykülerin ortaya atılmasına neden olmuştur. Örneğin; M.Ö.310290 yıllarına dayandırılan yeni bir belgede, “…Akad’ların başkomutanı Agamemnon, bu kaplıcalara Truva Savaşı dönüşü İzmir’e geldiğinde uğramış, çamur banyosu ve şifalı sular kendisini ve askerlerini iyileştirince, sonradan adıyla anılacak ilk tesisleri yaptırmıştır.” denilmektedir.

Balçova ilçesinde 1980’li yıllarda yapılan sondaj çalışmaları, 100 metre derinlikte, 124°C sıcaklıkta su ve su buharının bulunduğunu haber vermiştir. 1983 yılı başından itibaren 150 metre derinliğe kadar inilmiş ve açılan 14 kuyudan gerçek rezervi tespit etmek mümkün olabilmiştir. Bu rezervin 70100.000 konutun ısıtılmasını sağlayacak büyüklükte olduğu görülmüştür.

Deniz seviyesinden 25 metre yükseklikte olan Balçova yöresinin çam ağaçlarıyla örtülü olması, hastaların bol bol temiz hava solumalarına ve olağanüstü bir panaromaya bakarak hoşça vakit geçirmelerine yardımcı olan etkenlerdir.

Madeni az ‘oligometalik’ sular sınıfında incelenen Agamemnon Kaplıcalarımın suyu; sodyum bikarbonatlı, klorürlü ve kalsiyumludur. Temperatürü 62°C, radyoaktivitesi 0.28 eman, pH değeri 6.45’tir. Bu suların iki özelliği dikkati çeker ki, birincisi hafif bikarbonat ve tuz içermeleri, ikincisi termalitelerinin yüksek olmasıdır. Bu bileşimiyle sodyum bikarbonatlı, yani alkalik bikarbonatlı sular grubuna da girmektedir. Total mineralizasyonu, bileşimine tuz karışmasına rağmen 1 gramı ancak geçmektedir. (1.369 gr/lt) Şu halde, oligometalik maden sularının özelliklerine göre de değerlendirilmesi gerekecektir ki, doğrusu da budur.

Banyo ve çamur tedavisinden; romatizma, nevralji, nevrit, polinevrit ve kadın hastalıklarıyla seboreik dermatozlar yararlanırlar. İçme olarak kullanıldığında ise; mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesiyle ilgili sistemlerin salgısını az da olsa uyaracak bir etki gösterir. Bileşiminde çok az miktarda bulunan serbest karbondioksitin içime yardımcı olacağı düşünülmemelidir. İçme suyu olarak kullanılmak istendiğinde, yapay olarak karbondioksit gazının bileşime katılması yoluna gidilmelidir. Suyun bileşimindeki tuzların az miktarda bulunması nedeniyle sofra suyu olarak değerlendirilebilecek bir sudur. Fakat, sıcaklık derecesinin yüksekliği göz önüne alınacak olursa, banyo olarak değerlendirilmesinin daha doğru olacağı sonucuna varılır. Banyo uygulamalarında, sedatif ve rezolutif etkisinden yararlanılır. Özellikle, lokomotör siste, min. ağrılı hastalıklarında ağrı dindirmek ve sertleşen hareketleri yumuşatmak gayesiyle kullanılabilir. Yine, havuz içinde grup halinde yapılacak olan uygulamalarda debisinin.fazla olması (26 İt/sn) dikkate alınmalı ve bu yönüyle de değerlendirilmelidir.

Balçova Termal Tesisleri: Termal hizmetin yanı sıra, gerek Deve Dağı ile Kaya Tepesi’nin yamaçlarında, gerekse Ilıca Deresi boyunca uzanan yemyeşil ormanlık arazide yürüyüş ve bakir doğa içinde farklı geziler yapmak olanağını da sağlar. Tesis, gerek tedavi kapasitesi, gerek uygulanan programlar bakımından Türkiye’de ilk sırada yer alır. Genellikle tedavi amacına yönelik kullanılan tesiste, geniş kadrolu bir sağlık ekibi, Fizik Tedavi Merkezi’nin farklı ünitelerinde görev yapar. Bu ünitelerde uygulanan tedavi tür ve yöntemleri şunlardır:

a) Balneoterapi: Mineralli ve sıcak su banyolarıyla yapılan tedaviler,

b) Elektroterapi: Alçak, orta ve yüksek frekanslı akımlarla ve ultrason cihazlarıyla yapılan tedaviler,

c) Aktinoterapi: IR. ve UV. ile görünür ışın kümeleriyle yapılan tedaviler,

d) Kineziterapi: Bireysel veya grup halinde, su içi egzersizleri tarzında yapılan tedaviler,

e>Masaj: Genel ya da lokal, elle yapılan masaj tekniklerinin uygulandığı tedavileri kapsamaktadır. Bunların yanı sıra hastalar, hidroterapi, su altı masajları, basınçlı duş, parafin banyoları, jakuzzi, rehabilitasyon, acil yardım ve erken teşhis gibi hizmetlerden de yaralanırlar.

Bu uygulamalar yardımıyla; romatoid artrit, akut eklem’ romatizması, psoriatik artrit, sjogren ve Behçet hastalığı, yumuşak doku romatizması, artroz gibi romatizmal hastalıkların her türü, ortopedik ve nörolojik rahatsızlıklar için rehabilitasyon, ürojenital problemler, sırt ağrıları, safra kesesi rahatsızlıkları, bel ve boyun kireçlenmeleri, iltihabi eklem hastalıkları, gut, çocukluk yaşı romatizmaları, baş ağrıları giderilmekte, şişmanlar için sağlıklı zayıflama programları uygulanmakta, erken teşhise yönelik araştırmalar yapılmaktadır. Tesiste, sübjektif ve objektif muayene kriterleriyle konulan tanılar sonucu hasta, kişiye özel programa alınmakta ve rehabilitasyon prensiplerine ve uygunluğuna göre tedavi cihetine gidilmektedir.

Doktor önerisine göre uygulanan 15 ya da 21 günlük kürler sonunda, hasta hem hastalığından kurtulmuş olmakta, hem de böylesine güzel ve ideal bir ortamda eskisine nazaran çok daha zindelik kazanmaktadır.

Aynı kompleks içinde yer alan üç yıldızlı Balçova Termal Hotel ise, hem konaklama (215 odada 435 yatak ve 2 kral dairesi), hem de ortak termal hizmeti vermektedir. Rehabilitasyon merkezinde yer alan uzman kadro (fizik tedavi, romotolog, dahiliye doktorlarıyla, fizyoterapist, masör ve masözler, hidroterapi ve röntgen teknisyenleri vs.) her bir hasta için ayrı olarak planlanan uygulamalar ve bilimsel veriler doğrultusunda şikâyetlerini gidermeye çalışmaktadır.

Şifalı sular açısından zengin illerimiz arasında bulunan İzmir’de, Balçova ilçesinin yerli ve yabancı turistlerin gözde tatil yörelerinden biri haline gelmesi, bölgede yeni termal otellerin açılmasını da teşvik etmiştir. Beş yıldızlı Thermal Princess Hotel de aynı amaçlarla faaliyete geçirilen tesislerden biridir. 300 odada 600 yatak kapasitesiyle (ayrıca 10 süit ve 2 kral dairesi de bulunmaktadır) hizmet veren tesiste, termal içerikli açık ve kapalı yüzme havuzları, fizyoterapi ve genel sağlık sorunlarıyla ilgilenen uzman kadrosuyla, konaklamanın yanı sıra kaplıca tedavisi ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanılmaktadır.

Sınırları içinde bulunan sayısız şifalı su kaynağına sahip olmakla ünlenmiş, tarihin doğal güzelliklerle birlikte sergilendiği, turizm potansiyeli yüksek illerimiz arasında ilk sıralarda alan İzmir’de, Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet alanı içinde kalan Bornova ilçesinde bulunan iki doğal su kaynağından, Delisüleyman ve Bedestan pınarlarından da söz etmemek olmaz. Bu sular, ilçenin su tüketiminde kullanılan güzel içimli kaynak sularıdır.

İzmir’in binbir derde deva şifalı sularından yararlanmak isteyenler, gerek il merkezinde, gerekse Bergama,. Çeşme, Foça ve Selçuk ilçelerinde bulunan Turizm Danışma Bürolan’na müracaatla hem istedikleri bilgiyi, hem de yol, ulaşım ve konaklama hakkında öğrenmek istediklerini temin edebilirler.

Yozgat İlindeki Şifalı Sular ve Kaplıcalar Rehberi, İyi Gelen Hastalıklar ve Tarihçesi

Yozgat, kaplıcalarıyla ünlenmiş iller arasında ilk sıralarda yer alır. Yozgat kaplıcaları, gerek yurt içinden, gerekse yurtdışından çok sayıda ziyaretçiyi kendine çeker. Hemen hemen bütün ilçelere dağılmış durumdadır

Cavlak Kaplıcası: Boğazlıyan ilçesindedir. Özellikle pankreas hastalıklarına iyi gelen bir suyu vardır.

Karadikmen Kaplıcası: Akdağmadeni’ndedir. Bu nedenle ‘Akdağmadeni Kaplıcası‘ diye de anılır. Suyu müshil etkisi gösterir.

Yerköy Kaplıcası: Yerköy ilçesinin3 kilometregüneydoğusunda, il merkezine36 kilometreuzaklıktadır.

Sodyum klorürlü ılıca ve içmeler grubunda değerlendirilen suyu; klorür, sodyum, kalsiyum ve radon gazı içerir. Temperatürü44°C, radyoaktivitesi 44.17 eman, pH değeri 7.18’dir. Banyo tedavisi; her çeşit romatizma, nevrit, polinev-rit, kadın hastalıkları için yararlıdır. Banyo alımı sırasında kaşıntıların hafiflemesi nedeniyle ‘Uyuz Hamamı’ diye adlandı-rıldığı da olur.

Yerköy Kaplıcası’nm suyu, tuzlu, sıcak ve radyoaktiftir. Etkenliği, özellikle termalitesine ve radyoaktivitesine bağlıdır. Lokal olarak uygulandığında, tuzluluğu da ön plana çıkar. Bilindiği gibi, tuzlu sular rezolutif özellik taşırlar. Bu nedenle, birçok enfeksiyon sekellerirıde ‘Kemik hastalıkları, jinekolojik sendromlar, bronşitler vs.’ ve bir tür intan artıklarının drenajında kullanılırlar. Termaliteleri spazmı çözdüğünden, bu etki daha da kuvvetli olur. Suyun taşıdığı radon gazı ise, solunum yollarından ve deriden organizmaya girerek, çeşitli safhalardan geçtikten sonra, yarılanma süresi daha uzun ömürlü ürünlere dönüşür. Bu yüzden, öncelikle solunum yoluyla alınan radon gazına ait etkiler görülürken, yarılanma süresi uzun olan devreler oluştuktan sonra diğer tesirleri ortaya çıkar. Bunlar endokrin sistemin uyarılması şeklinde özetlenebilir. Radon taşıyan su, ayrıca ürik asit salgısını da kolaylaştırır ve gut hastalığının tedavisinde önem kazanır.

Kaplıcada; iki adet tedavi havuzu bulunmaktadır. Sosyal tesisleri yeterli düzeydedir. Konaklama, toplam yatak kapasitesi 100 civarındaki otel ve motellerde sağlanmaktadır.

Yozgat’ın Sorgun ilçesi de, kaplıca zengini ilçeler arasındadır. Üstün şifa özellikleriyle bu kaplıcalar, yoğun rağbet gören sulardandır.

Köhne Kaplıcası: İlçe merkezinin2 kilometredoğusunda, ağaçlık bir yörededir. ‘Sorgun Kaplıcası’ diye de anılır. Sodyum klorürlü, sülfatlı sular grubuna dahil olan suyu, sodyum, klorür, sülfat, magnezyum, kalsiyum ve radon içerir.

Temperatürü61°C, radyoaktivitesi 54.61 eman, pil-değeri 8.30’dur. Debisi düşük olup, 0.5 lt/sn’yi ancak bulmaktadır.

Tuzlu, acı sular grubuna giren bu suların katyonları, alkali ve toprak alkalileri tarafından karşılanmaktadır. Radyoaktiviteleri oldukça yüksektir. Dış uygulamalarda kullanıldığında, termaliteleri sedatif, antialjik ve spazmodik etki yapacak, taşıdığı radon ise, solunum yolları ve cilt yoluyla organizmaya girerek iç salgı sistemi üzerinde uyarıcı bir tesir gösterecektir.

Banyo tedavisi; romatizmalılara, nevralji ve nevritlilere, kadın hastalıklarına iyi gelir. Hormonal rahatsızlıkların giderilmesinde ‘gençlik suyu’ olarak değerlendirilir. .

Kaplıcada; iki adet genel tedavi havuzuyla çok sayıda sıra banyo bulunur. Sosyal ve yardımcı tesisler yeterli düzeydedir. Konaklama, 150 yatak kapasiteli kaplıca otelinde yapılabildiği gibi, ilçenin yakınlığı nedeniyle, oradaki konaklama tesislerinde de yapılabilir.

Sorgun’da Köhne Kaplıcası’nın dışında, Karamağara Kaplıcası ve Yeşilova Kaplıcası gibi kaplıcalar da vardır. Yeşilova Kaplıcası, eklem romatizmasının tedavisinde çok yararlı bir sudur. Nitelikli tesislere sahip bir kaplıcadır.

Yozgat’ın en ünlü kaplıcası ise, Sarıkaya ilçesinde bulunan Terzili Kaplıcası‘dır. ‘Sarıkaya Kaplıcaları‘ diye de anılır. Kaplıcanın deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metredir.

11 merkezine79 kilometreuzaklıkta bulunan bu şifalı su, çok eski çağlardan beri işletilmektedir. Kaplıca yakınındaki tarihi hamam yıkıntısı Roma döneminden kalmadır. Hamamın kapı ve pencereleri belirgindir. Taşların üzeri sanat değeri son derece yüksek kabartma öküz başları, çeşitli minyatür ve mozayiklerle süslenmiştir. Kemerler birbirine kurşunla tutturulmuştur.

Terzili Kaplıcası’nda birbirinden farklı iki kaynak bulunur:

a) Kaplıca Kaynağı: Bikarbonatlı, klorürlü, kalsiyumlu, sodyumlu ve radonludur. Temperatürü47°C, radyoaktivitesi 37.98 eman, pH değeri 6.4’tür.

b) Uyuz Hamamı: Bikarbonattı, klorürlü, kalsiyumlu, sodyumlu, demirli, oligometalik bir sudur. Temperatürü44°C, radyoaktivitesi 53.79 eman, pH değeri 6.8’dir. Her iki kaynağın toplam debisi 20 lt/sn.dir.

Suyu gayet bol, hafif karbondioksitli, dikkati çekecek derecede radyoaktif, oligometalik maden sularıdır. Bileşimi itibariyle toprak alkali, bikarbonatlı sular sınıfına girerler. Pek az oranda tuz yüklüdürler. İçme tarzında değerlendirildiklerinde, diürez kürlerinde lavaj suyu olarak kullanılabilir. Her iki kaynak suyunun karbondioksit miktarı az oranda arttırıldığı takdirde, şişelenerek sofra suyu olarak da değerlendirilmesi mümkündür.

Dış uygulamalarda, özellikle termalite ve radyoaktivite özeliği göz önünde tutulur. Termalite, bundan önceki bir çok suda söz edildiği gibi, genellikle sedatif, antialjik ve spazmo-dik bir etki gösterir. Radon gazı ise, bir taraftan ürik asit salgısını kolaylaştırırken, diğer taraftan inhalasyon yoluyla organizmaya girer ve iç salgı bezlerinin salgılarını arttırıcı bir tesir meydana getirir.

Terzili Kaplıcaları; ülkedeki hormonal rahatsızlıkların giderildiği ‘gençlik sulan’ arasında ilk sırada yer alır. Banyo tedavisi; ayrıca romatizma, nevralji, nevrit ve kadın hastalıklarının tedavisinde, anemiklerde, cilt ve kemik hastalıklarında yararlıdır.

Kaplıcada; erkek ve kadınlara ait iki modern hamam bulunur. Büyük tedavi havuzları, çok sayıda kurna ve özel banyoları vardır. Uyuz Hamamı’nda ise, radyoaktivitenin yüksek olması ve hidrojen sülfür içermesi, bu suyun çok farklı şekillerde değerlendirilmesini gerektirir.

Yozgat’ın en çok rağbet gören kaplıcasına yurdun her tarafından, hatta yurtdışından binlerce kişi gelmekte ve aradıkları şifayı bulmuş bir halde geri dönmektedir. Kaplıcanın sosyal tesisleri her türlü ihtiyacı karşılayacak şekilde tanzim edilmiştir. İşletmenin 416, motellerin 1500 ve pansiyonların 500 kişiyi aşan yatak kapasitesi mevcut olup, yaz sezonu sırasında bu ölçü hemen hemen üç misline ulaşmaktadır.