Çankırı, şifalı sular bakımından oldukça zengin bir ilimizdir. Bu sular, ağırlıklı olarak Kurşunlu ve Çerkeş ilçelerinde toplanmış olsa da, ilin hemen hemen her köşesinde şifalı kaplıca ve içmelere, insan sağlığına yararlı maden sularına rastlanmaktadır. Ancak, böylesine zengin ve verimli ortama rağmen, pek çoğundan yeteri kadar istifade edilememektedir.
ÇankırıMerkez ilçede bulunan İldızım İçmesi ve Maden Suyu‘na kısaca değindikten sonra, bünyesinde en çok kaynak barındıran Kurşunlu ilçesindeki suları sıralayacak olursak;
Karacaviran Kaplıcası: Kurşunlu’nun doğusunda bulunan bir kaplıcadır. Suyu cilt hastalıklarına iyi gelmektedir.
Acısu İçmesi: ilçe merkezine 5 kilometre uzaklıktadır. Suyu mide ve bağırsak hastalıklarını giderici özelliklere sahiptir.
Hışıldayı İçmesi: Kurşunlu’ya 30 kilometre uzaklıktadır. Suyu, sindirim sistemi ve karaciğer rahatsızlıkları üzerinde olumlu etki yapar.
Kurşunlu’da, her biri ayrı ayrı şifa kaynağı olan Kurşunlu İçmesi, Çapar Maden Suyu, Ilıslık Maden Suyu ve ‘Nezle Maden Suyu’ olarak da bilinen Şıhlar Nezle Suyu‘ndan başka, tarihi zenginliğe sahip Çavundır Kaynakları üzerinde biraz durmak gerekir.
Çok eski çağlardan bu yana kullanıldığı mevcut kalıntılardan anlaşılan bu kaynaklar, ilçe merkezinin 8 kilometre batısında, Çavundır köyünün sınırlan içindedir. Sular, üç ayrı kaynaktan çıkmakta olup, yine üç ayrı şekilde değerlendirilmiştir.
Çavundır Hamamı: Sodyum bikarbonatlı, karbondioksitli ve hidrojen sülfatlıdır. Su, hamam havuzunun ortasından kaynar. Debisi fazla, temperatürü 34°C, pH değeri 7.08, radyoaktivitesi 0.28 emandır.
Çankırı suları içinde, litrede 12 gram total mineralizasyonuyla ilk sırada yer alır. Mineralizasyonun çoğunluğunu sodyum bikarbonat teşkil eder. Yarım gramın üstünde karbondioksit ve eşik değerlere yaklaşan kükürtlü hidrojen ihtiva eder. İçme kürleri şeklinde.de değerlendirilmektedir.
Çavundır İçmesi: Kaynağı hamamdan 100 metre uzaklıkta olan yine debisi yüksek bir sudur. Bileşimi hamam suyuna benzemekle birlikte soğuktur. Sodyum bikarbonat ve karbondioksit içerir. Temperatürü 16°C, pH değeri 6.49, radyoaktivitesi 12 emandır.
İçme suyundaki total mineralizasyon daha azdır. Buna karşılık karbondioksit, diğer kaynaklara nazaran 2.5 kat daha fazladır. Karbogazöz, alkalik ve bikarbonatlı maden sularının etkili olduğu hastalıklarda değerlendirilir. Buna göre; enzimler üzerindeki olumlu tesirin kandaki yedek alkalin miktarını yükselteceğini, asitbaz dengesini düzelteceğini, mide üzerinde öncelikle sedatif, daha sonra stimulant bir etki meydana getireceğini, karaciğer ve safra yolları üzerinde kinetik ve koloratik bir tesirin görüleceğini, sarılıktan arta kalan bulguların ve bozulmuş karaciğer fonksiyon testlerinin düzeleceğini, pankreas hormonlarının uyarılmasıyla kan şekeri üzerinde olumlu bir etki yaratacağını vs. düşünmemiz gerekir. Bu
arada çok kuvvetli alkali taşıdığından, kür esnasında istenmeyen bazı tesirlerin de görülebileceği göz önüne alınmalıdır. Eğer alkali miktarı aniden yükselirse, kür uygulanan hastalarda migren denilen yarım başağrıları, bulantılar, iştahsızlık, yorgunluk ve kabızlık gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu durumda kürün kesilmesiyle birlikte, tuz atıcılar ve laksatif ilaçlar verilerek şikâyetlerin giderilmesi gerekir. Keza, 24 saatlik sürede 34 kg.lık ağırlık artışlarında, idrar miktarını çoğaltıcı önlemler alınır ve bu şekilde vücutta biriken sodyum iyonlarının atımı sağlanır.
Çavundır Kaçak Kükürtlü Kaynak: Yüksek total mineralizasyonu ve güçlü karbondioksit oranıyla dikkati çeken sodyum bikarbonatlı bir maden suyudur. Genel anlamda diğer kaynaklarla aynı fizik ve şimik özelliklere sahiptir. Söz konusu hastalıkların yanı sıra, dolaşım ve solunum bozukluklarına, ruhsal yorgunluğa, romatizma, cilt ve kadın hastalıklarına iyi gelmektedir.
Kaplıca; basit bir hamam havuzu ile içme tesislerinden ibarettir. Konaklama olanağı bulunmamaktadır. Genellikle, pansiyona dönüştürülmüş evlerde kalınır. Sezon sırasında sosyal tesislerde artış yaşansa da, yine de yetersiz seviyededir.
Çankırı’nın İlgaz ilçesi, doğal güzelliklerin doyasıya yaşandığı, kış sporlarına uygun çok güzel ortamların bulunduğu bir ilçedir. İlgaz, aynı zamanda yeraltı suları bakımından da aynı zenginliklere sahiptir. İlçe dahilindeki şifalı sular bunun en güzel kanıtıdır,
Ödemiş Kaplıcası: İlgaz’a 4 kilometre uzaklıktaki Ödemiş köyündedir. Kaplıca köyün kuzeybatısına düşer. Mide rahatsızlıklarını giderici şifalı bir suyu vardır.
Kazancı Kaplıcası: İlçeye 14 kilometre uzaklıkta, Kazancı köyündedir. Kastamonu yolu üzerindedir. Aynı yerden çıkan Kazancı Maden Suyu ise, mide hastalıkları için bire birdir.
Çankırı’nın Çerkeş ilçesinde de çok sayıda şifalı su kaynağı bulunmaktadır. Bozan Hamamı ile Köseoğlu Hamamı; ilçenin bellibaşlı hamamlarıdır.
Acısu Kaplıcası; ilçenin batısındaki İmanlar köyüne 3 kilometre uzaklıkta, suyu bağırsak rahatsızlıklarına iyi gelen bir kaplıcadır. Kös Kaplıcası ise; Bedii köyündedir. Cilt ve romatizma hastalıklarına iyi gelir.
Çankırı’nın diğer ilçelerindeki kaplıca ve içmeleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
Bayramören İçmesi: Çankırı’nın Bayramören ilçesindedir. ‘Bayramören Maden Suyu’ diye de anılır. Sülfatlı, sıcak maden suları grubundadır. Suyu; mide, bağırsak ve karaciğer rahatsızlıklarını, beslenme bozukluklarını giderir.
Kavakköy İçmeleri: Yapraklı ilçesine bağlı Kavak köyündedir. Yöre halkının rağbet ettiği ünlü bir içmedir.
Kükürt Köyü Kaynağı: Atkaracalar ilçesine bağlı Kükürt köyünde bulunan bir kaplıcadır. Siğil, romatizma, kalp yetmezliği ve damar sertliğine iyi gelen bir suya sahiptir.
Karakoçaş Kaplıcası ile Karakoçaş Maden Suyu: Şabanözü ilçesinde bulunan şifalı bir su kaynağıdır. Kaplıca suyu sıcaktır. Ayrı bir kaynaktan çıkan soğuk su ise, maden suyu olarak değerlendirilmektedir.
Buğuviran Maden Suyu: Orta ilçesindeki şifalı bir kaynaktır. Suyu çeşitli hastalıklara iyi gelir.
Çankırı’dabulunan kaplıca, içme ve maden sularıyla ilgili bilgi, Çankırı Turizm Danışma Bürosu’ndan alınabilir, ilçelerde ve kaplıca mahallerinde konaklama tesislerinin bulunmayışı ve ilçelerin il merkezine olan yakınlıkları nedeniyle Çankın’daki otellerden yararlanılması daha uygun olacaktır.